Witamina K – czym jest i jaka jest jej rola w organizmie: witamina K jest jedną z najważniejszych substancji niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. We krwi człowieka znajdują się duże ilości czynników krzepnięcia zależnych od witaminy K, które odpowiadają za proces krzepnięcia i hamują krwawienia powstałe w wyniku urazów. Jej niedobór może być przyczyną poważnych problemów ze zdrowiem, szczególnie u małych dzieci.
Witamina K – charakterystyka
Witamina K dostarczana jest do organizmu głównie z pokarmu, występuje w dwóch postaciach, jako:
– witamina K1, ta forma jest syntetyzowana w roślinach, rozpuszcza się w tłuszczach i jest niewrażliwa na działanie temperatury, występuje głównie w warzywach, które mają zielone zabarwienie, w zależności od różnych czynników przyswaja się od 30 do 70% jej całkowitej zawartości w pożywieniu,
– Witamina K2, jest rozpuszczalna w tłuszczach, wytwarzana jest przez drobnoustroje, również te, które znajdują się w ludzkim organizmie, czyli florę jelitową, określa się, że ta witamina jest przyswajana przez organizm w 100%.
Syntetyczna witamina K produkowana jest w laboratoriach i nosi nazwę witaminy K3, powszechnie znana jako menadion, jest rozpuszczalna w wodzie i dobrze przyswajalna przez organizm ludzki.
Witamina K i jej przydatność dla organizmu
Witamina K bierze udział w zachodzącym w wątrobie procesie krzepnięcia krwi, na który ma wpływ kilka składników, niedobór któregokolwiek z nich sprawia, że do krzepnięcia nie dochodzi. Witamina ta wzmacnia również naczynia krwionośne, co w konsekwencji wpływa na odpowiednią pracę całego układu sercowo – naczyniowego. Przeciwdziała nadmiernym krwawieniom miesiączkowym i zwapnieniu naczyń krwionośnych. Witamina K przeciwdziała osteoporozie, ponieważ bierze udział w wychwytywaniu wapnia przez układ kostny i pomaga tworzyć tkankę kostną. Inne jej właściwości to działanie przeciwgrzybicze, przeciwbakteryjne i przeciwzapalne, istnieją także badania, które wskazują na jej działanie zapobiegające i hamujące proces nowotworowy.
Niedobory witaminy K
Niedobór witaminy K zdarza się w przypadku chorób jelit i wątroby, przy długotrwałym przyjmowaniu antybiotyków i leków przeciwzakrzepowych. Występuje także przy niedożywieniu i dietach odchudzających, które eliminują zupełnie niektóre składniki z diety, np. tłuszcze, są to tzw. diety monoskładnikowe.
W latach 40. ubiegłego wieku wykryto, że niedobory witaminy K mają bezpośredni związek z występowaniem choroby krwotocznej u dzieci po urodzeniu. Od tego czasu dzieci otrzymują tę witaminę zaraz po urodzeniu. Niedobory witaminy K mogą wystąpić u noworodków, ponieważ nie mają one jeszcze dostatecznie wytworzonej flory bakteryjnej, która powoduje syntezę witaminy. Profilaktycznie wszystkie noworodki przyjmują witaminę K w iniekcji zaraz po urodzeniu, a do trzeciego miesiąca życia podawana jest doustnie. Dzieci karmione piersią mogą mieć jej niedobór i dopiero wprowadzenie dodatkowych posiłków w 4 miesiącu życia powoduje, że jest ona produkowana w jelitach. Nadmiar witaminy K u niemowląt jest również niebezpieczny, może powodować uszkodzenia tkanki mózgowej oraz żółtaczkę i uszkodzenia wątroby.
Osoby, które mają objawy niedoboru witaminy K, powinny skontaktować się z lekarzem, mogą na to wskazywać:
– krwotoki niewiadomego pochodzenia z błon śluzowych, nosa, czy układu pokarmowego,
– łatwość tworzenia się sińców,
– krwiomocz i obfite miesiączki,
– skłonność do biegunek i podatność na infekcje bakteryjne.
Hiperwitaminoza
Niebezpieczny dla organizmu może być także nadmiar witaminy K. Jego objawy to z reguły nadmierna potliwość, bóle serca i uczucie gorąca, a także zaburzenia w pracy wątroby. Nadmiar witaminy K najczęściej występuje w wyniku nieodpowiedniej suplementacji odpowiednika syntetycznego. Witamina K jest dostępna bez recepty, normy zapotrzebowania określone są przez Instytut Żywności i Żywienia, ale ze względu na groźne objawy wynikające z przedawkowania należy jej suplementację skonsultować z lekarzem.
Naturalne źródła witaminy K
Warzywa w zielonym kolorze są najlepszym źródłem witaminy K, są to między innymi brokuły, szparagi, seler naciowy i różne odmiany sałat. Warto też pamiętać, że źródłem tej witaminy są także inne warzywach i owoce. Duża zawartość jest np. w truskawkach, kalafiorze, ziemniakach, marchwi i w brzoskwiniach. Co ciekawe, zawierają ją także orzechy, zielona herbata, niektóre artykuły zbożowe i olej sojowy.
W mniejszych ilościach witaminę K można również dostarczyć do organizmu z produktów pochodzenia zwierzęcego, z jaj kurzych, mleka i niektórych jego przetworów, a także z wątroby zwierzęcej. Warzywa, które są przyrządzane przez gotowanie i pieczenie, nie tracą witaminy K, ponieważ wykazuje ona dużą odporność na temperaturę. Do potraw należy za każdym razem dodać przynajmniej odrobinę oleju lub oliwy. Na dobre przyswajanie witaminy K2 zawartej we florze bakteryjnej wpływa spożywanie fermentowanych produktów zawierających probiotyki. Mogą to być kiszonki z warzyw, kiszona kapusta, ogórki, buraki lub fermentowane przetwory mleczne, np. kefir.
